มลายู ขยายจากสุมาตรา ขึ้นยังมาเลเซีย
ได้กล่าวมาแล้วว่า ศรีวิชัยที่มีศูนย์กลางอยู่ในสุมาตราภาคใต้ หลังจากพ่ายแพ้แคว้นโจละแห่งอินเดียใต้ในปี ค.ศ.๑๐๒๕(พ.ศ.๑๕๖๘)แล้ว ก็อ่อนกำลังลงเรื่อยๆ อาณาจักรต่างๆ ที่ตกอยู่ใต้อำนาจ ทั้งในสุมาตราเอง ทั้งในชวา และบนแผ่นดินแหลมมลายู ต่างก็ทยอยแตกตัวออกไปเป็นอิสระ
โดยเฉพาะที่โดดเด่นขึ้นมาจนแทนที่ศรีวิชัยก็คืออาณาจักรมัชปาหิตในชวา ซึ่งมีอำนาจปกครองปาเลมมังที่เคยเป็นศูนย์กลางของศรีวิชัยด้วยในสุมาตราเอง ทางภาคตะวันตก เป็นถิ่นชื่อว่า มลายู หรือชัมพี ของชนชาติที่เรียกว่ามีนังกะเบา ซึ่งมีคนอินเดียอพยพเข้าไปตั้งถิ่นฐานอยู่ตั้งแต่คริสตศตวรรษที่ ๒ (ราว พ.ศ.๗๐๐) จึงเป็นดินแดนที่นับถือศาสนาฮินดู
เมื่อศรีวิชัยรุ่งเรืองตั้งแต่คริสตศตวรรษที่๗ (พ.ศ.๑๒๐๐ เศษ)เป็นต้นมา ชัมพีก็ได้เป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรศรีวิชัยนั้น และราว ค.ศ.๑๑๐๐ ได้เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยอยู่หนหนึ่ง
เมื่อศรีวิชัยเสื่อมลงๆ จนถึงคริสตศตวรรษที่ ๑๔ ชาวมีนังกะเบาก็ได้ตั้งอาณาชัมพีของตนขึ้น แต่ขาดโอกาสที่จะสร้างฐานกำลังนาวีให้แข็งแกร่งอย่างศรีวิชัยในอดีต จึงกลายเป็นช่องว่างให้มัชปาหิตในชวายิ่งใหญ่ขึ้นมา
เมื่อมัชปาหิตเรืองอำนาจมาก ชัมพีก็ตกอยู่ใต้อำนาจของมัชปาหิตแห่งชวาด้วย เช่นเดียวกับดินแดนศรีวิชัยในอดีต ที่หมดอำนาจไปแล้ว
เมื่อจะสิ้นคริสตศตวรรษที่ ๑๔ ทั้งชัมพีและปาเลมบังคือศูนย์เดิมของศรีวิชัย ได้พยายามตั้งตัวเป็นอิสระแต่ไม่สำเร็จ โดยเฉพาะพระเจ้าปรเมศวร ผู้ครองปาเลมบัง ได้ประกาศในปี ค.ศ.๑๓๘๙ ทำนองว่าจะไม่ขึ้นต่อมัชปาหิตแล้วถูกพวกชวาแห่งมัชปาหิตขับไล่ หนีไปตั้งตัวที่สิงคโปร์ ก็ถูกตามไปกำจัด ต้องหนีต่อไปขึ้นแผ่นดินมลายู แล้วเปลี่ยนตัวเป็นมุสลิมตั้งอาณาจักรมะละกาขึ้นมา โดยสถาปนาตนเป็นสุลต่านอิสกันดาร์ซาห์
มีงานวิจัยทางประวัติศาสตร์กล่าวถึงมติว่า ดินแดนที่เรียกว่า มลายู ในสุมาตรานั้น มิใช่เฉพาะส่วนของอาณาจักรชัมพี(ซึ่งเป็นเมืองหนึ่งของอินโดนีเซียในปัจจุบัน)เท่านั้น แต่รวมตลอดทั้งปาเลมบังด้วย พูดคร่าวๆ ว่าสุมาตราเป็นถิ่นแท้ดั้งเดิมของมลายู
ดังนั้น การที่เจ้าชายปรเมศวรจากสุมาตรา ไปตั้งรัฐสุลต่านแห่งมะละกาขึ้นบนแผ่นดินด้านปลายแหลมนั้น จึงเป็นการนำเอาความเป็น “มลายู” ไปสถาปนา หรือไปขยาย บนแผ่นดินซึ่งเรียกในบัดนี้ว่า แหลมมลายู หรือคาบสมุทรมาเลย์ (Malay Peninsula)
มีการพยายามสืบค้นกันในเรื่องนี้ เช่นงานวิจัยของ Professor Leonard Y. Anadaya เรื่อง The Search for the ‘Origins’ of Melayu ที่พิมพ์ใน Journal of Southeast Asian Studies ในอังกฤษ ฉบับ October 2001 บางมติถึงกับว่า แหล่งเดิมของมลายูเริ่มที่บอร์เนียว แล้วจึงมาพัฒนาที่สุมาตรา
แต่แล้วเมื่อเข้าสู่ยุคอาณานิคม อาณาจักรมะละกาก็สิ้นอำนาจไป โดยถูกโปรตุเกส เข้าครอบครองใน ค.ศ.๑๕๑๑ (พ.ศ.๒๐๕๕)
ถึงตอนนั้น ช่องว่างแห่งอำนาจเกิดขึ้น อาณาจักรมุสลิมยิ่งใหญ่ชื่อว่าอาเจะฮ์ ก็เรืองอำนาจขึ้นมาที่สุดมาตราภาคเหนือเวลาผ่านมาถึงบัดนี้ คือในคริสตศตวรรษที่ ๑๖ (พ.ศ.๒๐๐๐ เศษ) กษัตริย์มีนังกะเบาแห่งชัมพี ที่เป็นแห่งเดิมของมลายู ก็ได้เปลี่ยนเป็นมุสลิม ดินแดนนี้จึงเข้าสู่ยุคของศาสนาอิสลาม
จะเห็นว่า ศูนย์อำนาจ หรือความยิ่งใหญ่เคลื่อนย้ายไปหมุนเป็นวง เริ่มจาก ศรีวิชัยที่สุมาตรา ย้ายสู่มัชปหิตในชวา แล้วเลื่อนไปมะละกาบนแหลมมลายู ครบแล้วก็เหมือนมาตั้งต้นใหม่ที่สุมาตราอีก
ข้อต่างคือ เมื่อเริ่มรอบแรก ในคริสตศตวรรษที่ ๗ สุมาตราเป็นดินแดนที่นับถือพระพุทธศาสนา ครั้งเริ่มรอบใหม่ในคริสตศตวรรษที่ ๑๖ สุมาตราเป็นดินแดนแห่งศาสนาอิสลาม
ได้กล่าวมาแล้วว่า ศรีวิชัยที่มีศูนย์กลางอยู่ในสุมาตราภาคใต้ หลังจากพ่ายแพ้แคว้นโจละแห่งอินเดียใต้ในปี ค.ศ.๑๐๒๕(พ.ศ.๑๕๖๘)แล้ว ก็อ่อนกำลังลงเรื่อยๆ อาณาจักรต่างๆ ที่ตกอยู่ใต้อำนาจ ทั้งในสุมาตราเอง ทั้งในชวา และบนแผ่นดินแหลมมลายู ต่างก็ทยอยแตกตัวออกไปเป็นอิสระ
โดยเฉพาะที่โดดเด่นขึ้นมาจนแทนที่ศรีวิชัยก็คืออาณาจักรมัชปาหิตในชวา ซึ่งมีอำนาจปกครองปาเลมมังที่เคยเป็นศูนย์กลางของศรีวิชัยด้วยในสุมาตราเอง ทางภาคตะวันตก เป็นถิ่นชื่อว่า มลายู หรือชัมพี ของชนชาติที่เรียกว่ามีนังกะเบา ซึ่งมีคนอินเดียอพยพเข้าไปตั้งถิ่นฐานอยู่ตั้งแต่คริสตศตวรรษที่ ๒ (ราว พ.ศ.๗๐๐) จึงเป็นดินแดนที่นับถือศาสนาฮินดู
เมื่อศรีวิชัยรุ่งเรืองตั้งแต่คริสตศตวรรษที่๗ (พ.ศ.๑๒๐๐ เศษ)เป็นต้นมา ชัมพีก็ได้เป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรศรีวิชัยนั้น และราว ค.ศ.๑๑๐๐ ได้เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรศรีวิชัยอยู่หนหนึ่ง
เมื่อศรีวิชัยเสื่อมลงๆ จนถึงคริสตศตวรรษที่ ๑๔ ชาวมีนังกะเบาก็ได้ตั้งอาณาชัมพีของตนขึ้น แต่ขาดโอกาสที่จะสร้างฐานกำลังนาวีให้แข็งแกร่งอย่างศรีวิชัยในอดีต จึงกลายเป็นช่องว่างให้มัชปาหิตในชวายิ่งใหญ่ขึ้นมา
เมื่อมัชปาหิตเรืองอำนาจมาก ชัมพีก็ตกอยู่ใต้อำนาจของมัชปาหิตแห่งชวาด้วย เช่นเดียวกับดินแดนศรีวิชัยในอดีต ที่หมดอำนาจไปแล้ว
เมื่อจะสิ้นคริสตศตวรรษที่ ๑๔ ทั้งชัมพีและปาเลมบังคือศูนย์เดิมของศรีวิชัย ได้พยายามตั้งตัวเป็นอิสระแต่ไม่สำเร็จ โดยเฉพาะพระเจ้าปรเมศวร ผู้ครองปาเลมบัง ได้ประกาศในปี ค.ศ.๑๓๘๙ ทำนองว่าจะไม่ขึ้นต่อมัชปาหิตแล้วถูกพวกชวาแห่งมัชปาหิตขับไล่ หนีไปตั้งตัวที่สิงคโปร์ ก็ถูกตามไปกำจัด ต้องหนีต่อไปขึ้นแผ่นดินมลายู แล้วเปลี่ยนตัวเป็นมุสลิมตั้งอาณาจักรมะละกาขึ้นมา โดยสถาปนาตนเป็นสุลต่านอิสกันดาร์ซาห์
มีงานวิจัยทางประวัติศาสตร์กล่าวถึงมติว่า ดินแดนที่เรียกว่า มลายู ในสุมาตรานั้น มิใช่เฉพาะส่วนของอาณาจักรชัมพี(ซึ่งเป็นเมืองหนึ่งของอินโดนีเซียในปัจจุบัน)เท่านั้น แต่รวมตลอดทั้งปาเลมบังด้วย พูดคร่าวๆ ว่าสุมาตราเป็นถิ่นแท้ดั้งเดิมของมลายู
ดังนั้น การที่เจ้าชายปรเมศวรจากสุมาตรา ไปตั้งรัฐสุลต่านแห่งมะละกาขึ้นบนแผ่นดินด้านปลายแหลมนั้น จึงเป็นการนำเอาความเป็น “มลายู” ไปสถาปนา หรือไปขยาย บนแผ่นดินซึ่งเรียกในบัดนี้ว่า แหลมมลายู หรือคาบสมุทรมาเลย์ (Malay Peninsula)
มีการพยายามสืบค้นกันในเรื่องนี้ เช่นงานวิจัยของ Professor Leonard Y. Anadaya เรื่อง The Search for the ‘Origins’ of Melayu ที่พิมพ์ใน Journal of Southeast Asian Studies ในอังกฤษ ฉบับ October 2001 บางมติถึงกับว่า แหล่งเดิมของมลายูเริ่มที่บอร์เนียว แล้วจึงมาพัฒนาที่สุมาตรา
แต่แล้วเมื่อเข้าสู่ยุคอาณานิคม อาณาจักรมะละกาก็สิ้นอำนาจไป โดยถูกโปรตุเกส เข้าครอบครองใน ค.ศ.๑๕๑๑ (พ.ศ.๒๐๕๕)
ถึงตอนนั้น ช่องว่างแห่งอำนาจเกิดขึ้น อาณาจักรมุสลิมยิ่งใหญ่ชื่อว่าอาเจะฮ์ ก็เรืองอำนาจขึ้นมาที่สุดมาตราภาคเหนือเวลาผ่านมาถึงบัดนี้ คือในคริสตศตวรรษที่ ๑๖ (พ.ศ.๒๐๐๐ เศษ) กษัตริย์มีนังกะเบาแห่งชัมพี ที่เป็นแห่งเดิมของมลายู ก็ได้เปลี่ยนเป็นมุสลิม ดินแดนนี้จึงเข้าสู่ยุคของศาสนาอิสลาม
จะเห็นว่า ศูนย์อำนาจ หรือความยิ่งใหญ่เคลื่อนย้ายไปหมุนเป็นวง เริ่มจาก ศรีวิชัยที่สุมาตรา ย้ายสู่มัชปหิตในชวา แล้วเลื่อนไปมะละกาบนแหลมมลายู ครบแล้วก็เหมือนมาตั้งต้นใหม่ที่สุมาตราอีก
ข้อต่างคือ เมื่อเริ่มรอบแรก ในคริสตศตวรรษที่ ๗ สุมาตราเป็นดินแดนที่นับถือพระพุทธศาสนา ครั้งเริ่มรอบใหม่ในคริสตศตวรรษที่ ๑๖ สุมาตราเป็นดินแดนแห่งศาสนาอิสลาม
No comments:
Post a Comment