บทความที่๓๕๒.บันทึกของเนห์รู-เวลาในเรือนจำฯ

บันทึกของเนห์รู

(เรียบเรียงจาก The Discovery of India ของยวาหระลาล เนห์รู , กรุณา กุศลาสัย แปล)
ที่คุมขังป้อมอะหะหมัดนคร ค.ศ. ๑๙๔๔

๓. เวลาในเรือนจำและแรงกระตุ้นให้ทำงาน

รู้สึกว่าธรรมชาติของเวลาจะได้เปลี่ยนแปลงไป ในที่คุมขัง ณ ที่นี้ดูเหมือนว่ามันจะไม่มีปัจจุบันเลย เพราะพวกเราไม่มีอารมณ์และความตื่นเต้นพอที่จะแยกมันได้จากอดีตที่ตายไปแล้ว แม้ข่าวคราวของโลกภายนอกซึ่งกำลังเคลื่อนไหว กำลังเกิดและกำลังตาอยู่ ก็มีธาตุของความไม่จริงประหนึ่งว่าเป็นความฝัน มีลักษณะของความไม่เคลื่อนไหว ไม่เปลี่ยนแปลงคล้ายในอดีต เวลาอันเป็นภววิสัยแห่งโลกภายนอกได้หยุดนิ่งไป ความรู้สึกอันเป็นอัตตวิสัยแห่งโลกภายในยังคงมีอยู่ แต่ก็อยู่ในระดับที่ต่ำมาก นอกเสียจากเมื่อมันถูกความนึกคิดฉุดลากให้ออกจากปัจจุบัน...

Auguste Comte ได้กล่าวไว้ว่า เรากำลังมีชีวิตของคนที่ตายไปแล้ว เราถูกห่อหุ้มอยู่ด้วยภาวะของอดีต โดยเฉพาะแล้วสภาวการณ์เช่นนี้เป็นจริงอย่างยิ่งในเรือนจำ อันเป็นที่ซึ่งเราพยายามหาสิ่งหล่อเลี้ยงให้แก่ความรู้สึกของเราที่หิวโหยและถูกกักกัน ด้วยความทรงจำแห่งอดีตหรือความเพ้อฝันในอนาคต..

หากขาดอารมณ์และความกระตุ้นเตือน ความหวังและพลังของชีวิตก็จะค่อยๆ สลายตัวลง จะเหลืออยู่ก็แต่ในระดับที่ต่ำ แล้วค่อยๆ จางหายไปในสภาพที่ไม่มีความเป็นอยู่ โดยประการฉะนี้เราก็จะกลายเป็นนักโทษของอดีต ความไม่เคลื่อนไหวแห่งอดีตก็จะเข้าเกาะตัวเรา เป็นการง่ายมากที่จิตใจของเราจะกลายไปมีสภาพเช่นที่ว่ามานี้ในเรือนจำ เพราะเรือนจำเป็นสถานที่ซึ่งเราไม่สามารถจะมีการกระทำใดๆ ได้ และเราต้องกลายเป็นทาสของกิจวัตรประจำชีวิตในคุกตะรางไปในที่สุด

แม้กระนั้นก็ดี อดีตก็อยู่กับเราเสมอ ทุกสิ่งทุกอย่างที่เราเป็นและมีอยู่ย่อมได้มาจากอดีต เราเป็นผลิตผลของอดีต ตลอดจนมีความเป็นอยู่ จมอยู่ในอดีต การไม่เข้าใจอดีตและไม่สามารถรู้สึกว่าอดีตเป็นสิ่งที่มีชีวิตในตัวเรา คือการไม่เข้าปัจจุบัน การรวมอดีตเข้ากับปัจจุบัน แล้วประกอบทั้งสองเข้าเป็นอนาคต การผละจากอดีตในเมื่อไม่สามารถจะประสานกับมันได้ การสร้างสรรค์ภาวะทั้งหมดนี้ให้มีชีวิตจิตใจและเต็มไปด้วยความเคลื่อนไหวเพื่อให้เกิดความคิดนึกและการกระทำ นั่นแหละคือชีวิต..